Vagus hududu, kraniyal hudutların (duysal bilgiyi ileten) en uzunudur, beyin sapından sindirim sistemine kadar tüm iç organlar aracılığıyla uzanır, bu nedenle ismi Latince “gezgin” sözünden türetilmiştir.
Kalbin, akciğerlerin, boğaz kaslarının ve teneffüs yollarının, karaciğer, mide, pankreas, safra kesesi, dalak, böbrekler, ince bağırsak ve kalın bağırsağın bir kısmının düzenlenmesinden sorumludur.
Vagus hududundan geçen bilginin yüzde 80’den fazlası organlardan beyne sarfiyat. Vagus hududu, hudut çok etkin olduğunda ortaya çıkan Vagal Hudut Stimülatörü rahatsızlığına neden olur. Ayrıyeten az faal olduğunda da çeşitli rahatsızlıklara neden olur.
İşte vagus hududu hakkında az bilinen, fakat daha fazla araştırılan 6 şey.
Beyin ve bağırsak irtibatını sağlıyor
Kişiyi belli atıştırmalıklara yahut fazla yemeye iten nitekim beyin mi yoksa irade eksikliği mi? Aslında olan, vagus sonu yoluyla besin alımını yöneten bağırsak florasıdır.
Bağırsak bakterilerinin talep ettiği besin istekleri aslında kan sirkülasyonu yoluyla vagus hududu tarafından iletilen sinyallerdir. Bunu öğrendikten sonra sadece flora üzerinde değil, birebir vakitte genel sıhhatiniz üzerinde de yararlı bir tesir elde etmek için kontrolü tekrar kazanmak ve diyetinizi değiştirmek mümkün hale gelir.
Ayrıca vagus sonunun, bilhassa sağ üst bağırsak kısmını uyarmasının motivasyon ve zevkle irtibatlı olabileceği düşünülüyor. Araştırmalar, bu pozisyonda ödül nöronlarının varlığını ortaya çıkarmıştır. Bu nöronların, merkezi hudut sistemi ile tıpkı fonksiyonda olduğu ve uyarılmalarının ruh halini düzgünleştiren dopamin salınımını tetiklediği bulundu.
Açlık ve tokluğu sağlıyor
Açlık ve tokluk hislerini yaşamayan ve yeme bozuklukları geliştiren şahıslarda vagus hududu fonksiyon bozukluğu görülür. Yemek sırasında, beyne yemeğin ölçüsü ve bileşimi hakkında bilgi verir, bu da tokluk hissi uyandıracak bir sinyaldir. Yetersiz etkin bir vagus sonu bu sinyali tesirli bir biçimde gönderemeyebilir. Sonuç olarak daima bir açlık hissi, tokluk algısının olmaması ve yemek sırasında çok yeme ortaya çıkar.
Vagus sonu olağan çalıştığında, yemekten sonra tokluk hissi 15 ila 20 dakikadan az sürer.
İltihaplanmaya karşı korur
İltihaplanma, bedenin çok sayıda patojene karşı hayatta kalmasını sağlayan savunma sistemlerinden biridir. Bağışıklık sisteminin alarm ve seferberlik sistemidir. Bağışıklık sisteminin misyonu bedendeki rastgele bir anormalliği düzeltmek olduğundan, beden, zihinsel ve duygusal gerilimler de dahil olmak üzere rastgele bir saldırganlığa iltihapla reaksiyon verir.
Bu iltihaplanma kronikleşirse tehlikelidir. Birçok hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Otoimmün hastalıklar, kanserler, beyin hastalıkları ve kalp ve damar hastalıkları beden içi iltihap tarafından tetiklenebilir.
Vagus hududu, şayet uygun halde aktive edilirse, iltihaplanmanın düzenlenmesinde rol oynar. Asetilkolin ismi verilen kimyasal bir haberci aracılığıyla, gerekli olmadığında iltihabı azaltmak için bağışıklık hücrelerine sinyal gönderir.
Ne kadar az uyarılırsa, hafıza o kadar makus olur
Zayıf bağırsak florası ve vagus sonu fonksiyon bozukluğu, hafızayı bozabilir. Bunun nedeni, vagus hududu tarafından beyinden bağırsak florasına zayıf bilgi transferidir.
Araştırmalar, vagus hududunu uyarmanın hafızayı güçlendirebileceğini gösteriyor. Çalışmalar, Alzheimer hastalığı üzere hafıza ile ilgili hastalıklar için vagus hududu tedavilerinin umut verici olduğuna işaret ediyor.
Nefes almayı düzenler
Salgısı vagus hududu tarafından tetiklenen nörotransmitter asetilkolin, akciğerlere nefes almasını emreder. Vagus sonu, beyne O2 ve CO2 düzeyleri hakkında bilgi verir. Az faal vagus sonu kronik obstrüktif bronşit (KOAH) ve obstrüktif uyku apne sendromu dahil olmak üzere akciğer hastalıklarının nedeni olabilir.
Yavaş, derin nefesler vagus sonunu uyarır ve bu da bir gevşeme durumunu harekete geçirir. Vagus sonu böylelikle kalp suratının yönetilmesine de katılır. Kalp atış suratındaki kıymetli değişiklikler, hudut sisteminin istikrarı demektir.
Tersine, zayıf nefes alma, zayıf gerilim idaresine neden olur ve tıpkı vakitte vagus sonunun düzgün çalışmadığını gösterir. Bu fonksiyon bozukluğunun belirtilerinden biri, gerilimli bir olaydan sonra kalp atış suratının sadece yavaş yavaş olağana dönmesi ve teneffüsün uzun mühlet sığ kalmasıdır. Sakinleşip nabzını yavaşlatabilen kişinin çok âlâ çalışan bir vagus hududu vardır.