Donbass operasyonu sonrasında Batı’nın Rusya’yı yalnızlaştırma siyaseti devam ederken, Moskova’nın da dost ülkeler ile yaptığı görüşmeler ve mutabakatlar sürüyor. Bunların bir ayağını da Türkiye gibi bölge ülkeleri oluşturuyor. Bu kapsamda Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 5 Ağustos’ta Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Soçi’de bir ortaya geldi. 20 gün ara ile ikinci kez bir ortaya gelen iki başkanın 4 saat süren konuşmasına dair detaylar, heyetlerin siyasi, ekonomik ve ticari alanlarda görüşmesi üzerinden duyuruldu.
Batılı devletlerin ağır ticari yaptırımlar uyguladığı Rusya’daki görüşme sonrasında, Türkiye Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak’ın imzaları ile iki ülke ortasında Ekonomik İş Birliği Mutabakat Zaptı da yürürlüğe girdi. Muahede akabinde yaptığı açıklamada Novak, Putin ve Erdoğan’ın Türkiye’ye yılda 26 milyar metreküp seviyesinde sevk edilen Rus doğalgazının teslimatlarında kısmen ruble cinsinden ödemeye başlanacağı konusunda anlaştığını aktararak, “Kademeli şekilde ulusal para birimlerine geçmekten bahsediyoruz ve birinci basamakta birtakım tedarikler Rus rublesiyle ödenecek” dedi.
Soçi’deki buluşmanın akabinde Türk tarafından da bahse dair açıklamalar geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 5 Türk bankasının Rusya’nın ulusal ödeme sistemi Mir’e geçtiğini ve Türk bankalarının Mir kartıyla ilgili çalışmasında önemli gelişmeler olduğunu söz ederek iki ülke ortasındaki, ticari ilerlemeye dikkat çekti. O denli ki, iki ülkenin merkez bankası başkanlarının da görüşme sırasında bir ortaya geldiklerini belirten Erdoğan, ruble ile ödeme yapmanın da hem Rusya hem de Türkiye için bir mali destek olacağını söz etmişti. Halihazırda Rus ödeme sistemi ülkeler ortasında süratle yayılırken, Mir kartıyla ödeme kabul eden 11 ülke bulunuyor.
Ekonomik mutabakatların iki ülkeye tesirlerini ve dış siyaset yansımalarını eski Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Müdürü Bartu Soral Sputnik’e anlattı.
‘ABD hegemonyasının kırılmasının önünde aşılması gereken en değerli husus dolar kullanımının düşürülmesi’
Soral, Putin’in öbür ülkelerle de ikili ticaret muahedeleri yaparak ruble ile alışveriş seçeneklerini masaya yatırdığına dikkat çekerek şunları aktardı:
‘Türkiye ile Rusya muahedesinde doların rezerv para olma halinin azaltılması kelam konusu’
Dolarizasyonun kritikliğine dikkat çeken Soral, “Doların ‘rezerv para’ yani ‘hakim para’ olması kelam konusuydu. Türkiye ile Rusya ortasında yeni yapılan muahede ile kendi ortalarında ticaret yapan iki ülkenin kendi paralarını değil de bu ticarete mevzu olmayan doların kullanımının azaltılması kelam konusu. Burada husus, doların hakim para olmasının düşürülmesi. ABD’nin emperyal bir güç olmasının en kıymetli sebebi; doları dış ticarette rezerv para olmasından kaynaklanıyor. Dünya bunu aşmak zorunda. Bu yapılan muahede da doların rezerv para olma halinin azaltılmasıdır” formunda konuştu.
‘Türkiye’nin, doların kullanımının azaltılması ilgili yaptığı her muahede Amerikancı zihniyeti rahatsız ediyor’
İmzalanan mutabakatın Türkiye’nin üretim meselesine ve cari açığına tahlil bulamayacağını ve bunların farklı hususlar olduğunu savunan Soral, “Dikkatle belirtmek isterim; Türkiye’de toplumsal medyada, yazılı ve görsel medyada, akademide ve STK’larda büyük bir Amerikancı bir zihniyet hakim ve bu zihniyet Türkiye’nin ABD’den bağımsızlaşıp, Rusya, Çin ve öbür Asya-Pasifik ülkeleriyle yakınlaşmasından ve yeni işbirliği imkanlarını aramasından çok rahatsız. Bu sebeple ABD’nin rezerv parası olan doların kullanımının azaltılması, Türkiye’nin bu bağımlılığının düşürülmesiyle ilgili yapılan her muahede bu kümeleri çok rahatsız ediyor. Türkiye, Rusya ile bağlantılarını geliştirdikçe, BRICS ve Şangay İşbirliği Örgütü ile yakınlaştıkça, gerek toplumsal medya üzerinde, gerekse yazılı ve görsel medyada, entelijansiyada ve üniversitelerde bu muahedeler küçümsenmeye çalışılıyor. Mesela toplumsal medyada ben bir adedine şahit oldum; FETÖ tarafından yönlendirilen kümeler, Rusya ile Türkiye’nin yaptığı dış ticarette rublenin kullanılma muahedesinden fevkalade rahatsız ve bu muahedeyi toplumun gözünden düşürebilmek için her türlü mekanizmayı işletiyorlar” diye konuştu.
‘Türkiye, turist yollayan Rusya ile ticaret yaparken ya da doğalgaz için para öderken neden dolar kullansın?’
Türkiye ve Rusya ortasında yapılan mutabakatın ‘yeni oluşmaya başlayan dünya düzeni’ açısından değerli olduğunu lakin tek başına bütün sistemi değiştiremeyeceğini vurgulayan Soral, “Rusya ile yapılan bu mutabakatın Türkiye’nin kalkınmasına yahut cari açığını kapatmasına bir yarar sağlamaz lakin dolar kullanımını azaltır. Türkiye’nin kalkınabilmesi ve cari açığını kapatabilmesi için üretimini planması gerek. Biz Rusya ile ticaret yaparken ya da doğalgaz için ona para öderken ve o da bize turist yollarken neden dolar kullanalım? Neden euro kullanalım? Buna hiç gerek yok. Benim teklifim; Rus turistlerin turizm ödemeleri ve harcamaları ruble ile olsun, biz de Rusya’dan aldığımız doğalgazın bir kısmını bu ruble ile ödeyelim. Amerika ve müttefikleri ile Çin-Rusya ve müttefikleri ortasında uzun sürecek hegemonya hengamesi başladı ve bunun yıkıcı tesirleri olacaktır. Bu hengamede Türkiye’nin durumu çok kıymetli. NATO dışındaki arayışlar ve işbirlikleri Türkiye’yi ABD’den bağımsızlaştırır” dedi.
‘Türkiye, Rusya, Asya-Pasifik ülkeleri, Çin, BRICS ve Şangay İşbirliği Örgütü ile yakın işbirliklerini artırmalı’
Türkiye’nin, ABD ve NATO ile ‘tam bir bağımlılık’ içerisinde uzunca yıllar iktisadını sürdürdüğüne dikkat çeken Soral, “Şu an dünyada değişen istikrarlar var. Tek kutuplu dünyada ABD’nin jandarmalığının sona erdiği bir süreç başlıyor. Bu sürecin en kıymetli belirleyicisi ise doların rezerv para olma halinin bitmesi ve öteki rezerv paraların doğmasıdır. Bu nedenle Türkiye’nin ABD boyunduruğunda kalması Türk milleti için değil fakat ABD çıkarları açısından hayati. O nedenle Türkiye, kendi cari açığı ve dış ticaret açığını kapatacak yatırımları yapmalı. Türkiye kesinlikle Rusya ve Asya-Pasifik ülkeleriyle, Çin’le, BRICS ile ve Şangay İşbirliği Örgütü ile yakın işbirliklerini, iş imkanlarını artırmalı” sözlerini kullandı.