Türkiye-Rusya-İran ortasında başşehir Tahran’da düzenlenen “Astana Formatında 7. Üçlü Tepe Toplantısı”nın akabinde önderler, ortak basın toplantısında konuştu.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, “Amerikalıların Fırat’ın doğusundaki varlığı kabul edilebilir değil ve onların buraları terk etmesi gerekiyor.” dedi.
Zirvede Suriye’nin egemenliğine ve toprak bütünlüğünün değerine vurgu yaptıklarını söyleyen Reisi, “Amerikalıların Fırat’ın doğusundaki varlığı kabul edilebilir değil ve onların buraları terk etmesi gerekiyor. Suriye’nin topraklarının her noktasının Suriye’nin legal hükümetinin kontrolüne ve denetimi altına girmesi gerekiyor.” sözlerini kullandı.
Zirvede bilhassa terörle çabayı ve tüm ülkelerin bu husustaki iş birliğini vurguladıklarını belirten Reisi, “Bugün terör kümeleri bölgenin güvenliğini tehlikeye atmıştır. İran’ın eforları ve deneyimleri çok değerli olmuştur.” dedi.
Suriye’deki terör meselesinin ortadan kaldırılması için tüm ülkelerin iradesinin, azminin değerli olduğunu lisana getiren Reisi, bu ortak iradenin ortaya konulması halinde terörle çabada muvaffakiyet sağlanacağını söyledi.
Suriye halkına insani yardımların ulaştırılmasının ehemmiyetini vurguladıklarını aktaran Reisi, “Buna ek olarak bütün taraflar Suriye’deki ekonomik meseleleri ve bu ülke halkının önündeki zahmetlerin giderilmesinin ehemmiyetini vurguladı.” diye konuştu.
Reisi, şöyle devam etti:
İran Cumhurbaşkanı, Rusya, Türkiye ve İran’ın iş birliğinin yanı sıra Suriye hükümetiyle iş birliğinin çok değerli olduğunu söz etti.
Astana sürecinin başarılı bir format olduğunu ve Türkiye-İran-Rusya’nın, Suriye’de istikrarı sağlama tarafındaki uğraşları sayesinde bu yolda kıymetli ilerlemeler kaydedildiğini belirten Reisi, bu hususta öbür ülkelerin iş birliğinin de değerli olduğunu söyledi.
Suriye krizinden kaynaklı sığınmacı sıkıntısına de değinen Reisi, şunları kaydetti:
Putin: Suriye Tepesi yapan ve yararlıydı
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, İran’ın başşehri Tahran’daki Üçlü Suriye Zirvesi’nin yapan ve faydalı geçtiğini belirtti.
Zirvenin akabinde açıklama yapan Putin, “Suriye’deki tahlile yardım hedefini taşıyan Astana sürecinin garantör ülkelerinin başkanları ortasındaki görüşme nitekim faydalı ve içeriği açısından hayli zengindi. Sayın Raisi ve Sayın Erdoğan ile önemli ve yapan havada, Suriye’deki işbirliğimizin temel istikametlerini detaylı olarak değerlendirdik” tabirini kullandı.
‘Suriye’nin legal idaresi ülkenin büyük kısmını denetim ediyor’
Üç ülkenin tesirli ortak çalışmaları sayesinde, Suriye’deki terör tehdidi ve şiddet düzeyinin son yıllarda istikrarlı biçimde azaldığını lisana getiren Putin, “Bu ülkede karar süren IŞİD ve öbür kümelerin temel güçleri bozguna uğratıldı. Legal idare, ülkenin büyük kısmı üzerindeki denetimi tekrar eline aldı” diye kaydetti.
Zirvenin sonunda kabul edilen ortak bildiride, Suriye’de sürdürülebilir ve uygulanabilir bir olağanlaşma sağlamak için Rusya, İran ve Türkiye ortasındaki üçlü işbirliğini güçlendirme taahhüdünün teyit edildiğini anlatan Rus başkan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Zirvede ayrıyeten Fırat’ın doğusunda güç durumu ele aldıklarını bildiren Putin, “Bu bölgede birtakım ülkelerin dayanağıyla Suriye’nin egemenliğini bozmaya ve gayri legal yabancı askeri varlığı sağlama almaya yönelik eforlar var. Rusya tarafı olarak Fırat’ın doğusunun Suriye’nin yasal hükümetinin denetimine geçmesi tarafındaki ilkesel duruşumuzu teyit ettik” dedi.
Uzmanların Astana formatındaki Suriye görüşmelerini sürdürme kararı aldıklarını anlatan Putin, “Bu çeşit görüşmelere üç ülkemizin heyetlerinin yanı sıra, Suriyeli taraflar da katılıyor. Bunlar hükümet ve muhalefet. Ayrıyeten Ürdün, Irak ve Lübnan üzere gözlemci ülkelerin ve Birleşmiş Milletler’in temsilcileri de katılıyor. Sayıca 19’uncu olan yeni görüşmenin bu yılın sonuna kadar yapılması kararlaştırıldı. Ayrıyeten Astana üçlüsü dışişleri bakanları görüşmesi de planlanıyor” ifadesini kullandı.
Görüşmede, Suriye Anayasa Komitesi’nin faaliyetine büyük değer verildiğini anlatan Rus başkan, üç ülkenin, komitenin stabil ve aralıksız çalışması için her türlü yardıma hazır olduğunu kaydetti.
Toplantıda, Suriye’deki insani duruma ait tasalarını lisana getirdiklerini ve milletlerarası hukuku ihlal eden tek taraflı yaptırımları reddettiklerini söyleyen Putin, “Dünya toplumunu, bilhassa de BM’nin insani işlerden sorumlu ajanslarını, temel altyapının tamirine yönelik projeleri hayata geçirme yoluyla Suriye’ye takviyesi artırmaya çağırıyoruz. Bunu siyaseti bulaştırmadan, ayrımcılık yapmadan ve kurallar sürülmeden yapmaya çağırıyoruz” dedi.
‘Erdoğan ile görüşmede besin güvenliği konusunu ele aldık’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ikili görüşmede, Rus-Türk işbirliğinin çeşitli alanlarda dinamik biçimde geliştiğini saptadıklarını lisana getiren Putin, “Rus ve Ukrayna tahılının dünya pazarlarına arzını kolaylaştırmak için besin güvenliği ve işbirliği bahislerini da değerlendirdiğimizi kaydetmek istiyorum” diyerek 13 Temmuz İstanbul’da gerçekleşen görüşmeyle ilgili memnuniyetin lisana getirildiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanı Reisi başta olmak üzere, İranlılara samimi konut sahiplikleri için teşekkür etti.
Astana Formatındaki Üçlü Doruğun bugün yedincisinin icra edildiğini belirten Erdoğan, istişarelerde, Suriye’deki durumu detaylı formda ele aldıklarını aktardı.
Suriye’de barış ve istikrar ortamının tesisi tarafında yürüttükleri çalışmaları gözden geçirdiklerini kaydeden Erdoğan, ülkede çatışma ortamının sona ermesi ve kalıcı siyasi tahlile ulaşılması hedefiyle birlikte atılabilecek ilave adımları değerlendirdiklerini söyledi.
Bu halde Astana Platformu’nun, Suriye krizinde tahlilin önünü açabilecek en tesirli teşebbüs olduğunu bir defa daha gösterdiğine işaret eden Erdoğan, “Astana garantörleri olarak, bu doğrultuda birebir kararlılıkla çalışma irademizi bir defa daha teyit ettik.” sözünü kullandı.
Terörle gayretin gündemlerinin öncelikli mevzuları ortasında yer aldığını lisana getiren Erdoğan, şöyle konuştu:
‘Ateşkesin korumasının değerine değindik’
Astana ortaklarına, ihtilafın kalıcı ve barışçı bir formda çözülebilmesi için siyasi sürecin hızlandırılmasına yönelik çağrıyı tekrarladıklarını belirten Erdoğan, Astana sürecinin bir eseri olan ve halihazırda Suriyeli tarafları bir ortaya getiren tek mekanizmayı teşkil eden Anayasa Komitesi’nin çalışmalarının somut sonuç doğurmasının mecburî olduğunu vurguladı.
“Maalesef Suriye rejimi bu mevzuda uzlaşmaz bir tavır içinde. Komitenin müteakip cinsinin bir an evvel yapılması ve sürecin muvaffakiyete ulaşması, ihtilafın Birleşmiş Milletler parametreleri çerçevesinde çözülmesi açısından kıymetlidir.” diyen Erdoğan, şunları kaydetti:
Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönüşleri konusunu da görüştüklerini aktaran Erdoğan, “Hedefimiz, Suriyeli kardeşlerimizin ülkelerine istekli, inançlı ve onurlu biçimde, huzuru kalple dönmelerini temin etmektir. Bunun için gerekli kuralların el birliğiyle oluşturulabileceğine yürekten inanıyorum.” dedi.
‘Yardımları kolaylaştırmak için takviye verdik’
Bugüne kadar Suriye’de terörden temizlenen bölgelere Türkiye’den 500 binden fazla Suriyelinin geri döndüğüne dikkati çeken Erdoğan, şunları söyledi:
Cumhurbaşkanı Reisi’ye gösterdiği sıcak misafirperverlikten ötürü teşekkür eden Erdoğan, bundan sonra Rusya’da yapılacak toplantının hayırlara vesile olmasını diledi.