Moğolistan ın başşehri Ulan Batur da Ötüken bölgesinde yürütülen bilimsel hafriyat çalışmaları sonucunda Göktürk Devleti Atakent Escort Bayan nin hükümdarları Bilge Kağan ve Kül Tigin in babası İlteriş Kağan ın külliyesi ile yazıtı keşfedildi
Uluslararası Türk Akademisi ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğinde yapılan çalışmalar ait Atakent Escort basın toplantısı düzenlendi
Bu külliye Göktürk periyodunun en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir
Kazı çalışmaları sonucunda Bilge Kağan ile Kül Tigin in babası İlteriş Kağan ın külliyesi ve yazıtını Escort Atakent keşfettiklerini kaydeden Kıdırali şu tabirleri kullandı
Anıt metninden elde edilen bilgilere dayanarak Nomgon külliyesinin Göktürk Kağanlığını tekrar canlandıran Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan’a ithaf edildiği sonucuna varılmıştır Ayrıyeten bu külliye ‘Türk’ isminin birinci sefer geçtiği Göktürk periyodunun en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir
Külliye içinde ibadet yeri bulundu
Kıdırali batıdan doğuya oval biçimde inşa edilen külliyenin toplamda 49 metrekare alandan oluştuğunu belirterek Külliyenin etrafına hendek kazılmış ve buradan toprak yığılarak bir kale inşa edilmiş Külliyenin batı tarafında alanın ortasına delikli taştan bir küp sunak taştan insan figürleri iki yavrusu olan aslan heykeli ve iki koyun heykeli bulunmaktadır ifadesini kullandı
Bunun yanı sıra külliyenin kapısında 51 balbal taşın sırayla yerleştirildiğini kaydeden Kıdırali bunlar ortasında 5 balbal taşından Aşina ailesine ilişkin dağ keçisi sembolünün tespit edildiği bilgisini paylaştı
Kıdırali ayrıyeten külliye içinde bir ibadet yerinin olduğunu kanıtlayan tuğla kalıntıları ile patika üzerine serilen kil kaplamanın da bulunduğunu söyledi
Eserin iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı bulunuyor
Kıdırali şöyle devam etti
İbadet yerinin önünde yazıtın üst kısmı ve kaplumbağa formundaki temeli keşfedildi Bulunan yapıtın iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunmaktadır Keşfe katılan bilim adamları anıtın metninden ‘Tanrı’ ‘Türk’ ‘Kutluk’ ‘Tümen’ üzere bir dizi söz tespit etti
Orhun anıtı üzere Göktürk devleti için değerli bir anıt
Kıdırali İlteriş Kağan ın Nomgon külliyesinin genel olarak oğulları Bilge Kağan ve Kül Tigin in anıtlarına benzediğini söyledi
Nomgon daki İlteriş Kağan yazıtının üst tarafında bedeni ejderha biçiminde iki kurt başı simgelendiğini belirten Kıdırali Taspar Kağan Bilge Kağan Kül Tigin ve başka anıtların zirvesine de bu çeşit kağanlık simgeleri olan ejderha biçimli kurt başlı bir halin çizildiği bilinmektedir Nomgon anıtının Orhun anıtları üzere Göktürk devleti için değerli bir anıt olduğu anlaşılmaktadır değerlendirmesini yaptı
Kıdırali Milletlerarası Türk Akademisi olarak Nomgon hafriyat sonuçları ile ilgili bilimsel kitap hazırlayacaklarını ve tanıtımını ise tüm Türk devletlerinin başşehirlerinde yapmayı planladıklarını belirterek Moğolistan’daki Göktürk devrine ilişkin anıtların hafriyatları gelecekte de devam edecek diye konuştu