ABD Lideri Joe Biden başkanlığı devrinin birinci Ortadoğu ziyaretini gerçekleştirdi İsrail ve Filistin ziyaretinin akabinde Suudi Arabistan’a geçen Biden, hem Suudi liderliğiyle görüştü hem de Cidde’de Körfez İşbirliği Kurulu’nun toplantısına katıldı.
Ziyaretinin İsrail ayağında İsrail devletine takviyesini yineleyen Biden Beytüllahim’de ise Filistin işgal ve ilhakından kelam etmedi Yahudi yerleşimlerinin dondurulmasını talep etmedi İsrail askerlerinin operasyonunu izlerken Batı Şeria’da öldürülen Filistinli ABD’li El Cezire muhabiri Sevecen Ebu Akile’yi gündeme getirmedi ve Filistinlilerle empati kurduğunun işaretini vermedi.
Biden’ın Ortadoğu turunda en fazla zorlayan başkanlık kampanyasında Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle ‘parya’ yapacağım vaadinde bulunmuş olduğu Suudi Arabistan veliahtıyla görüşmesi oldu. Biden olayı veliaht prense lisana getirdiğini söylerken, Muhammed bin Salman’ın da kendisine ABD askerlerinin Irak işgali sırasında Ebu Graib’deki azaplarını anımsattığı yansıdı. Tahminen daha değerlisi Biden’ın Ukrayna krizi nedeniyle petrol arzını artırma talebinin Suudi cephesinde karşılığının olmamasıydı. Suudi idaresinden Biden’a yönelik tek adım hava alanını İsrail’i de kapsayacak formda tüm sivil uçuşlara açma kararı oldu.
Biden’ın Ortadoğu cinsini ve ABD’nin Ortadoğu siyasetlerinde geldiği yeri araştırmacı muharrir Buyruk Aşnas ile konuştuk
‘Biden istemeden ayak direyerek gerçekleştirdiği bir ziyaret’
Aşnas a nazaran Biden ın Ortadoğu ziyaretinin ayırt edici yanı öbür Amerikan liderleriyle kıyaslandığında ayak sürüyerek gerçekleştirdiği bir ziyaret olması
“Diğer ABD liderlerinin da bölgeye yönelik ziyaretleriyle kıyasladığımızda bir kez bu seyahatin bir özelliği şu. Biden’ın istemeden ayak direyerek ve bugüne kadar erteleyerek yaptığı bir ziyaret. İsrail Filistin kısmını söylemiyorum. Bilhassa Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaretin bu özelliğini görmemiz lazım.”
‘İsrail Filistin ziyaretinde yeni bir şey yok Filistin ziyareti tekrar turistik kaldı’
Aşnas’a nazaran Biden’ın ziyaretinin İsrail Filistin ayağından yeni bir şey çıkmadı Biden’ın İsrail’e takviyesini en net tabir eden liderlerden Alanya escort olduğunu anımsatan Aşnas ziyaretin Filistin ayağının da ‘turistik’ yerde kaldığını lisana getirdi Aşnas ziyaretinin İsrail ayağında ABD’de kasımdaki orta seçimler öncesinde düşen popülaritesini tekrar sağlamanın da tesirli olduğu kanaatinde
“İsrail-Filistin’e bakarsak şöyle Biden her Amerikan lideri üzere İsrail’i sonuna kadar destekliyor. Tahminen bunu daha açık söyleyen biri. En yeterli siyonistim üzere lafları bile var. İsrail bizim işimize o kadar yarıyor ki olmasaydı bile bir tane İsrail yaratmak zorunda kalırdık diyen bir kişi. İsrail-Filistin olayıyla ilgili yeni bir şey kelam konusu değil. Tahminen çok lisana getirilmeyen bir özelliği var. 2022 Kasım’da Amerika’da yapılacak seçimler. Zira Amerika’daki popülaritesi yerlerde sürünüyor. Buraya tekrar gelerek İsrail’e olan takviyesini vurgulayarak tahminen de karşıt istikametten katkıda bulunmak istedi ancak ne kadar başarılı olduğu tartışmalı. Sonuç olarak İsrail-Filistin için mevcut durum devam ediyor. Başka eski demokrat liderlerden farklı bir durumu var, iki yerde bunu gördük. İki devletli tahlilden bahsetmekle birlikte yeni durumun göz önüne alınması gerektiğine işaret etti. Yeni durum, iki ana başlıkta özetleyebiliriz. Biz Kudüs’ün İsrail’in tümüyle ayrılamaz başşehri olduğunu tanıdık, münasebetiyle üstü kapalı size geçmiş olsun dedik. İki, iki devletli tahlili tekrar lisana getirdi ancak Lapid ile olan Kudüs deklarasyonunda bu kendi görüşü olarak belirtti. Lapid iki devletli tahlilin altına imza atmadı. O Biden’ın belirttiği bir görüş olarak sunuldu. Aslında İsrail yahut Filistin denilen coğrafyaya yapılan ziyaretlerin iki boyutu var. Türkiye yetkilileri de gerçek manada görüşmeleri İsrail devletiyle yapıyorlar. Öbür ziyaretleri ise Filistin tarafıyla turistik boyutuyla. Biden da tıpkı şeyi yaptı. O da Kudüs’ün 15 dakika güneyine geçti, Doğuş Kilisesi’ni ziyaret etti, Abbas ile 40 dakika görüşerek basın toplantısı yaptı. Orada da Abbas’la çocuklara müzik söyledi. Biden üç gün kaldığı İsrail’de tümüyle siyasi bildiriler verirken, orada güya bir belediye idaresi varmış üzere şu hastaneye şu yardımı yapacağız üzere laflardan ileri gitmedi. Doğal ki yeniden iki devletli lafını dillendirdi.”
‘MbS başka sekiz başkanı havaalanında karşılarken Biden’ı Mekke valisine karşılattı’
Biden’ın Suudi Arabistan ziyaretini ise Obama ve Trump’ınkilerle kıyaslayan Aşnas ABD Lideri’nin hiçbir şey elde edemediği üzere ağır tenkitlerde bulunduğu veliaht prens Muhammed bin Salman karşısında güç duruma düştüğünü söyledi MbS’ın KİK tepesi için bütün başkanları havaalanında karşılarken Biden’ı Mekke valisinin karşılandığını belirten Aşnas bunun ‘hakaret’ niteliği taşıdığını lisana getirdi Aşnas Biden’ın gitmeden bir makale kaleme alarak Suudi Arabistan’a mecburiyetlerini izah etmek zorunda kalmasına da işaret etti
“Obama’nın Türkiye ve Mısır’a ziyareti ne kadar şaşaalıydı. Gerçi ondan sonra Ortadoğu’nun onarımına yol açtı. Fakat değerli olan o periyottaki Obama’nın ziyaretinde itibarı çok yüksekti. Çok büyük umutlar bağlandı. Trump tahminen o denli değildi ancak Suudi Arabistan’da şaşalı bir formda karşılanmıştı. Lakin daha değerlisi Trump en azından bütün dünyada şu bildirisi verdi. ‘Bunlar beni karşılıyorlar, üstelik 400 milyar dolara yakın silah satıyorum’ demişti. Biden ile kıyasladığınızda bölgede hiçbir şey yapmadı. Veliaht prens öteki başkanların sekizini de karşıladı. Biden’ı ise Mekke valisine karşılattı. Öbür sekiz kişiyi farklı halde karşılarken bir tek Amerikan liderini bu halde karşıladığınızda hakaret de etmiş oluyorsunuz. Niçin mecbur kalarak yaptığı bir ziyaretti? O da bizim Cumhurbaşkanımız üzere son derece ileri laflar söylemişti hem Muhammed Bin Salman hem de Suudi hakkında. Bu yüzden ayak diredi lakin sonunda gelmek zorunda kaldı. Bunu da Washington Post’ta kendi bir makale yazdı. Orada mazereti şuydu: ‘Başkan olarak ülkemizi güçlü ve inançlı tutmak benim işim. Rusya’nın saldırganlığına karşı durmalıyız. Kendimizi Çin ile uğraş için en uygun yere konumlandırmalıyız. Tüm dünya için daha çok istikrar ismine çalışmalıyız. Bunların hepsini yapabilmek için bu çıktılara katkıda bulunabilecek ülkelerle direkt çalışmalıyız. Suudi Arabistan bu ülkelerden bir tanesi.’
Yani bir manada Biden, ‘Bu adama bu kadar hakaret ettim. Lakin bütün dünyanın ve Amerika’nın yeterliliği için gidiyorum’ dedi lakin bu ne kadar tesirli oldu belirli değil. Bu odunu verdi lakin ne istiyordu?”
Biden ın petrol üretim ve artış konusunun OPEC sistemi içinde olduğunu kabul etmiş oldu
Aşnas’a nazaran Biden petrol arzı konusunda da Riyad’dan umduğunu bulamadı Suudilerin 12 milyon varil günlük üretimi 13 milyona çıkarma kelamının uzun vadeli ve yeni olmadığını anımsatan Aşnas daha değerli olanın Biden’ın imza attığı bildiride petrol arzı düzeneği için Rusya’nın da dahil olduğu OPEC ‘ya işaret edilmesi olduğunun altını çizdi
“Şüphesiz Suudi Arabistan’a bu odunu verirken iki temel beklentisi vardı. Rusya ve Çin ile gayretine katkıda bulunmak için, güç fiyatlarında gerileme sağlamak ve petrol üretim artışı olduğu tartışmasız. İkincisi de Suudi Arabistan-İsrail olağanlaşmasına ivme kazandırmak istedi. Petrol üretim artışına somut hiçbir şey alamadı. Net olarak bu. Suudi Arabistan 12 milyon varil günlük üretimini 13 milyona çıkarmaya kelam verdi lakin bu yeni değil. 4-5 yıl vakit diliminde yapacak, somut bir şey vermedi. Dışişleri Bakanı, açıklamasında da ‘Petrol üretim konusu tepede özel olarak tartışılmadı’ dedi. ‘OPEC sistemi yürürlükte, buna nazaran piyasa muhtaçlıkları konusunda çalışıyoruz’ dedi. En kıymetli husus buydu. KİK sonuç bildirisinde de, 7. hususta bu mevzuya değinildi. 6 ülke ve Ürdün, Irak, Mısır ve ABD önderleri ayrıyeten OPEC’in petrol piyasalarının çıkarlarına hizmet edecek ve ekonomik büyümeyi destekleyecek formda istikrara kavuşturma eforlarına dikkat çekti. OPEC+’nın temmuz ve ağustos aylarındaki artışını memnuniyetle karşıladı. Suudi Arabistan’ı OPEC+’daki başkan rolünden ötürü övdü. Aslında Biden’ın imza attığı bildirinin kendisi petrol üretim ve artış konusunun OPEC+ sistemi içinde olduğunu kabul etmiş oldu. OPEC+ nedir diye bakarsak 13 üyesi var, petrol ihraç eden ülkeler. Başını Suudiler çekiyor. 10 tane de ülkeyi ekliyorlar. Bunlar ortada bir ortak karar alıyorlar. En kıymetli ülke Rusya. Özetlersek tepenin sonuncu bildirisi dahi Suudiler ve Rusya çerçevesinde bu üretimin belirleneceğini kabul etmiş oldu.”
‘Suudiler hava alanını İsrail’e kullandırmayı da birinci sefer yapmıyor’
Aşnas Biden’ın Suudi ziyaretinde seçimler için Amerikan halkına satabilecek biçimde yalnızca Suudilerin hava alanını İsrail’i de içeren sivil uçuşlara açması sonucunu elde ettiği görüşünde Aşnas aslında bunun da çok yeni olmadığını ve el altından yapıldığını lisana getirdi
“Amerika’da kendi halkına seçimler için satabileceği bir husus daha vardı. O da tekrar İsrail ile ilgili olarak İsrail-Suudi Arabistan olağanlaşmasına ivme vermek. Şayet onda başarılı olduysa bu doruktan tekrar bir şeyler almış oldu. Aslında bu türlü pahalandırmak lazım. İsrail’in Körfez ülkeleriyle Suudi Arabistan dahil bağları yeni değil. Masa altından yürüyordu. Suudi Arabistan bu işi aleni olarak yapmamaya uğraş eden ülkeler ortasında. Yeniden de 2020 Kasım’da Trump, ziyaretinde Netanyahu’yu beraberinde götürüp Muhammed Bin Salman ile bir biçimde görüştürdüğü argüman edildi. Suudi Arabistan bunu resmi olarak yalanladı, lakin bu haberin İsrail tarafından sızdırılmasına sonlandı. Münasebetiyle bunlar yeni değil. Bu hava alanını kullanma sıkıntısını de Suudiler birinci sefer yapmıyor. Şu an bir ileri adım atıldı. Suudiler dahil bütün ülkelere bu sivil hava alanı açıldı. Suudiler münasebetiyle Amerika ve İsrail’e bu türlü bir şey vermiş oldu.”
Tümü Amerikan kampında olan Arap ülkeleri Amerikan devletinin liderinin istediği hiçbir şeyi vermediler
Aşnas a nazaran Biden’ın ziyareti ABD hegemonyasının gerilemesini gösteren bir öbür işaret oldu Ziyaretin ‘Biden’ın insan hakları edebiyatında’ da sorunlar yarattığını belirten Aşnas Alanya escort bayan tümü Amerikan kampında olan Arap ülkelerinin Amerikan devletinin liderinin istediği hiçbir şeyi vermediklerini söyledi
“Bu ziyareti tarihi olarak değerlendirdiğimizde artı hanesine yazılacak çok bir şey yok. Dünyadaki Amerikan hegemonyasının gerilemesini gösteren bir şey daha oldu. Tümü Amerikan kampında olan Arap ülkeleri, Amerikan devletinin, liderinin istediği hiçbir şeyi vermediler. Gerek Rusya ile gerek Çin ile bağlantılarında geri adım atmayacaklarını net formda ortaya koydular. Bu seyahatin bir özelliği de Amerika’nın insan hakları edebiyatının bir daha işlemeyeceği oldu. Zira bu seyahatte akılda kalanlardan bir tanesi ısrarla Amerikan liderine gazetecilerin sorduğu, ‘Bu adama parya dediniz, bir daha adam öldürürse ne yapacaksınız?’ sorularıydı. Bunun yanı sıra hem Filistin hem de Cidde’de tıpkı vakitte Amerikan vatandaşı olan Hoş Ebu Akile ile ilgili ne yapacaksınız sorularına hiç kimseyi tatmin eden karşılıklar verememiş olmasıydı.”
